სტრატეგიული სწავლების კურსის შინაარსი და ლიტერატურა

თანამედროვე მსოფლიო უსაფრთხოების სხვადასხვა გამოწვევის წინაშე დგას. სწრაფი განვითარების და ინფორმაციის ეპოქაში კონვენციური ომების გარდა სახეზეა ჰიბრიდული ომები, კიბერ შეტევები, ბირთვული იარაღის გავრცელების საშიშროება, ტერორიზმი და ტერორიზმის ხელშემწყობი სახელმწიფოების აგრესიული მოქმედებები, ავტოკრატიული სახელმწიფოების ლიდერების მიერ ინიცირებული სამხედრო მოქმედებები, არარეგულარული საომარი აქტივობები.  აშკარაა, რომ ცივი ომის დასრულებამ ვერ მოიტანა ფუკუიამასეული „ისტორიის დასასრული“. უფრო მეტიც, პოლიტიკური კულტურის, დემოკრატიული ინსტიტუტების, ადამიანის უფლებების დაცვის მექანიზმების განვითარების და მეცნიერების უპრეცენდენტო წინსვლის შედეგად არათუ არ დამყარდა მშვიდობა და სტაბილურობა მსოფლიოში, არამედ კიდევ უფრო მრავალფეროვანი გახდა შეიარაღებული კონფლიქტების სახეობები.  ბოლო წლების და თვეების მოვლენები ცხადყოფს, რომ ადამიანები უსაფრთხოდ თავს ვერ გრძნობენ ვერსად, მათ შორის, განვითარებული დასავლური სახელმწიფოს დედაქალაქებშიც კი.

გლობალური საფრთხეების გარდა გეოპოლიტიკური მდებარეობიდან გამომდინარე  უსაფრთხოების საკითხები ერთ-ერთი უმთავრესია საქართველოს დღის წესრიგში. ტერიტორიის 20% ოკუპაციის პირობებში რუსეთი აგრძელებს და აფართოებს ჩვენი ქვეყნის ანექსიას.  არასტაბილურობა ჩრდილოეთ კავკასიაში, კონფლიქტი ყარაბაღში, ტერორისტული ორგანიზაციების სამოქმედო თეატრთან ტერიტორიული სიახლოვე  კიდევ უფრო ზრდის რისკებს. ხელისუფლების უმოქმედობის შედეგად საქართველო აღარ არის საერთაშორისო დღის წესრიგში. საქართველოს სასიცოცხლო ინტერესების მიმართ პარტნიორების მხრიდან ყურადღება მკვეთრად შემცირებულია.

ჩერჩილმა თქვა, ნებისმიერი კრიზისი – ახალი შესაძლებლობების დასაწყისია. არსებული რთული ვითარება არ უნდა გახდეს ხელების ჩამოშვების საფუძველი.  ბევრი ადამიანის ფუნდამენტური ნააზრევი და სახელმწიფოების ისტორიული გამოცდილება გვკარნახობს, რომ გამარჯვებისათვის გადამწყვეტია მტკიცე ნება, მოტივაცია და ინფორმაციის ფლობა და არა რესურსები. ამიტომ აუცილებელია პრინციპული, თანამიმდევრული და სწორი მოქმედება, რომელიც ეფუძნებება ცოდნას და განათლებას.

უსაფრთხოების სფერო, თანამედროვე სტრატეგიული და სამხედრო აზროვნება საუკუნეების განმავლობაში ყალიბდებოდა სხვადასხვა მოაზროვნის ნაშრომების და ისტორიული მოვლენების,  სახელმწიფოების და ერების გამოცდილების გათვალისწინებით. სწორედ დასავლური ხედვებიდან და საქართველოს გეოგრაფიული თუ სხვა თავისებურებებიდან გამომდინარე უნდა ჩამოვაყალიბოთ ჩვენი კონკრეტული ხედვა.

წლების განმავლობაში ამ თემის სიღრმისეული კვლევის საფუძველზე გთავაზობთ სტრატეგიული სწავლების კურსს და იმ საბაზისო ლიტერატურას, რომელიც აუცილებელია გადაწყვეტილების მიმღებ და ამ სფეროში ჩართული ადამიანებისათვის, აგრეთვე, სტუდენტებისათვის, რომლებსაც გადაწყვეტილი აქვთ საკუთარი საქმიანობა საქართველოს უსაფრთხოებას და თავდაცვას დაუკავშირონ.

ეს კურსი მოიცავს სამხედრო მოქმედებების კვლევას, სტრატეგიულ აზროვნების, ისტორიის, თანამედროვე ტენდენციების, ტაქტიკის, დაზვერვის, სამხედროების მორალურ-ფსიქოლოგიური ასპექტების, სამოქალაქო-სამხედრო ურთიერთობების შესწავლას და შედარებით ანალიზს, კრიტიკულ მიდგომებს, აგრეთვე ამ საკითხების ურთიერთმიმართებას პოლიტიკურ პროცესთან, საერთაშორისო ურთიერთობებთან, სოციალურ – ეკონომიკურ გარემოსთან და ზოგადად სახელმწიფოებრიობასა და სახელმწიფოს მშენებლობასთან.

გარდა ამისა, მე და ჩემი მეგობრები ვახორციელებთ იდეას ხელი შევუწყოთ ამ წიგნების თარგმნის პროცესს. მაგალითად, კლაუზევიცის ფუნდამენტურ ნაშრომს „ომის შესახებ“ თავად მე ვთარგმნი და უახლოეს მომავალში დავიწყებთ ამ თარგმანის გამოქვეყნებას ამ ბლოგზე. სექტემბერში მზად იქნება ცნობილი ავტორების – ელიოტ კოენის და მარტინ ვან კრევალდის წიგნებიც. ამავე დროს, მოხარული ვიქნებით, თუ ამ პროცესში  მაქსიმალურად ბევრი ადამიანი ჩაერთვება და მხარდაჭერას გაუწევს ამ ინიციატივას.

სამხედრო სტრატეგიული კურსი

ომის საფუძვლები და მიმოხილვა/The origins of War and Overview

1. Quincy Wright – A Study of War
2. Geoffrey Blainey – The Causes of War
3. Michael Eliot Howard – The Causes of War, Revised and Enlarged Edition
4. Azar Gat – War in Human Civilization
5. Lawrence Freedman –War

სტრატეგიული აზროვნება/Strategic Thought

6. Carl von Clausewitz – On War
7. Sun Tzu – The Art of War
8. Antoine-Henri Jomini – The Art of War
9. Antulio J. Echevarria II – Clausewitz and Contemporary War
10. H. Liddell Hart – Strategy: The Indirect Approach
11. John Baylis, James J. Wirtz, Colin S. Gray – Strategy in the Contemporary World: An Introduction to Strategic Studies

12. Colin S. Gray – The Strategy Bridge: Theory for Practice

13. Peter Paret – Makers of Modern Strategy from Machiavelli to the Nuclear Age
14. Lawrence Freedman – Strategy: A History
15. Bernard Brodie – War and Politics
16. William Murray, McGregor Knox, Alvin Bernstein – The Making of Strategy: Rulers, States, and War
17. Michael I. Handel – Masters of War: Classical Strategic Thought
18. Beatrice Heuser – The Strategy Makers: Thoughts on War and Society from Machiavelli to Clausewitz
19. Martin van Creveld – The Transformation of War
20. Gérard Chaliand(Editor), Gerald Challard – The Art of War in World History: From Antiquity to the Nuclear Age
21. Colin S. Gray – Strategy and Politics
22. Thomas Shelling – Arms and Influence
23. Raymond Aron – Clausewitz: Philosopher of War

ისტორია/History

23. M. Roberts, O. A. Westad – The History of the World
24. Michael Eliot Howard –War in European History
25. Victor Davis Hanson – The Western Way of War: Infantry Battle in Classical Greece
26. Edward Luttwak – The Grand Strategy of the Byzantine Empire
27. John Keegan – The Second World War
28. Michael Oren – Six Days of War: June 1967 and the Making of the Modern Middle East
29. David B. Ralston – Importing the European Army: The Introduction of European Military Techniques and Institutions in The Extra-European World, 1600-1914
30. Mark Clodfelter – The Limits of Air Power: The American Bombing of North Vietnam
31. John Keegan – A History of Warfare

სამხედრო მოქმედება/Combat

32. Richard Holmes – Acts of War: Behavior of Men in Battle
33. Jesse Glenn Gray – The Warriors: Reflections on Men in Battle
34. Lord Moran – The Anatomy of Courage: The Classic WWI Study of the Psychological Effects of War
35. John Keegan – The Face Of Battle: A Study Of Agincourt, Waterloo And The Somme
36. Derek Leebaert – To Dare and to Conquer: Special Operations and the Destiny of Nations, from Achilles to Al Qaeda
37. Dave Grossman – On Killing: The Psychological Cost of Learning to Kill in War and Society

სამხედრო ტექნოლოგია/Military Technology

38. Robert L. O’Connell – Of Arms and Men: A History of War, Weapons, and Aggression
39. Max Boot – War Made New: Technology, Warfare, and the Course of History, 1500 to Today

არარეგულარული საომარი მოქმედებები/Irregular warfare

40. Ian F.W. Beckett – Modern Insurgencies and Counter-Insurgencies: Guerrillas and Their Opponents Since 1750
41. Max Boot – Invisible Armies: An Epic History of Guerrilla Warfare from Ancient Times to the Present
42. Sibylle Scheipers – Unlawful Combatants: A Genealogy of the Irregular Fighter
43. David Kilcullen – The Accidental Guerrilla: Fighting Small Wars in the Midst of a Big One

ლოჯისტიკა/Logistics

44. Martin van Creveld – Supplying War: Logistics from Wallenstein to Patton

დაზვერვა/Intelligence

45. Abram N. Shulsky, Gary J. Schmitt – Silent Warfare: Understanding the World of Intelligence
46. Michael Bar-Zohar, Nissim Mishal – Mossad: The Greatest Missions of the Israeli Secret Service

ომი, პოლიტიკა, დიპლომატია და სახელმწიფო მშენებლობა/War, Politics, Diplomacy and State building

47. Robert D. Kaplan – The Revenge Of Geography: What the Map Tells Us About Coming Conflicts and the Battle Against Fate
48. Henry Kissinger – Crisis: The Anatomy of Two Major Foreign Policy Crises 
49. Henry Kissinger – Diplomacy
50. Samuel P. Huntington – The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order
51. Francis Fukuyama –Political Order and Political Decay: From the Industrial Revolution to the Globalization of Democracy
52. Dominique Moïsi – The Geopolitics of Emotion: How Cultures of Fear, Humiliation, and Hope are Reshaping the World
53. Daron Acemoğlu, James A. Robinson – Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity, and Poverty
54. Ian Bremmer – The J Curve: A New Way to Understand Why Nations Rise and Fall

უსაფრთხოების სწავლება/Security Studies

55. Paul D.Williams – Security Studies: An Introduction

სამოქალაქო – სამხედრო ურთიერთობები/Civil – Military Relations

56. Eliot A. Cohen – Supreme Command: Soldiers, Statesmen, and Leadership in Wartime
57. Barry R. Posen – The Sources of Military Doctrine: France, Britain, and Germany Between the World Wars
58. Samuel Huntigton – The Soldier and the State

წარსულის გაკვეთილები – კრიტიკული მიდგომები/Lessons learnt – critical approach

59. Anthony D. McIvor – Rethinking the Principles of War
60. Eliot A. Cohen – Military Misfortunes: The Anatomy of Failure in War
61. Jeffrey Record –Making War, Thinking History: Munich, Vietnam, and Presidential Uses of Force from Korea to Kosovo
62. Richard E. Neustadt(Author), Ernest R. May (Author) –Thinking in Time: The Uses of History for Decision-Makers
63. Hew Strachan, Sibylle Scheipers – The Changing Character of War
64. Martin van Creveld – The Sword and the Olive: A Critical History Of The Israeli Defense Force
65. Michael D KrauseCody R Phillips – Historical Perspectives of the Operational Art